Áhættustýring
Samhæfð áhættustýring félagsins starfar samkvæmt áhættustýringarstefnu og miðar að því að halda heildarsýn yfir alla áhættu félagsins og hvort hún sé í samræmi við áhættuvilja, fjárhagsstefnu og aðrar stefnur félagsins.
Áhættustýringarstefnan tekur meðal annars til aðferða við meðferð og mælingu einstakra áhættuþátta, útreikninga á gjaldþoli og gjaldþolskröfum, eigin áhættu- og gjaldþolsmats, þróunar líkana og skýrslugjafar um áhættu félagsins. Stefnan afmarkar einnig ábyrgð áhættustýringareiningar félagsins og aðkomu annarra sviða að áhættustýringu. Fjárfestingastefna, endurtryggingastefna og aðrar stefnur félagsins ramma síðan inn svigrúm stjórnenda og starfsmanna til almennrar áhættutöku. Þannig er skýrt hvar ábyrgð stjórnenda og starfsmanna liggur hvað áhættutöku varðar og hvernig reka á daglega starfsemi með viðeigandi hætti.
Í áhættustýringarstefnu félagsins eru skilgreindar þær tegundir af áhættu sem mynda í sameiningu áhættusnið (e. risk profile) félagsins. Áhættan flokkast í sex yfirflokka: vátryggingaráhættu, markaðsáhættu, mótaðilaáhættu, lausafjáráhættu, rekstraráhættu og viðskiptaáhættu.
Áhættuflokkar félagsins
- Vátryggingaráhætta
Áhætta sem fylgir vátryggingastarfsemi og stafar af því að iðgjöld eru ákveðin fyrir fram en þjónustan (t.a.m. uppgjör bóta) veitt seinna og oft ekki að fullu þekkt í einstökum atriðum í upphafi. Vátryggingaráhætta skiptist í grunninn í tvennt: iðgjaldaáhættu og tjónaskuldaráhættu, til að aðgreina á milli tjóna í framtíðinni og orðinna tjóna. Til viðbótar kemur síðan hamfaraáhætta. - Markaðsáhætta
Markaðsáhætta er hættan á því að breytingar á markaðsverði fjármálagerninga hafi áhrif á virði fjárfestinga félagsins. Markaðsáhætta inniheldur áhættuþætti eins og vaxtaáhættu, hlutbréfaáhættu, gjaldmiðlaáhættu, fasteignaáhættu, áhættuálagsáhættu og samþjöppunaráhættu. - Mótaðilaáhætta
Mótaðilaáhætta er hættan á fjárhagslegu tapi ef viðskiptamaður eða mótaðili í fjármálagerningi getur ekki staðið við umsamdar skuldbindingar sínar og tryggingar hrökkva ekki fyrir eftirstöðvum viðkomandi kröfu. Áhættan inniheldur greiðslufallsáhættu, endurtryggingaáhættu, útlánaáhættu og aðra mótaðilaáhættu. - Lausafjáráhætta
Lausafjáráhætta er hættan á því að félagið geti ekki staðið við skuldbindingar sínar þegar þær gjaldfalla. Félagið þarf á hverjum tíma að hafa nægjanlegt laust fé til að geta mætt ófyrirséðum breytingum í fjármögnun eða breytingum á seljanleika eigna. - Rekstraráhætta
Félagið býr við áhættu vegna mismunandi þátta í rekstri þess sem geta leitt til beins eða óbeins taps. Þessir þættir varða t.d. verkefni, starfsmenn, upplýsingakerfi og ferla. - Viðskiptaáhætta
Félag sem starfar á vátryggingamarkaði býr við ýmiss konar áhættu tengda ákvörðunum félagsins og stefnumótun, áætlunum, orðspori, markaðssetningu, samkeppni og stjórnmálum.
Með áhættuvilja TM er sett fram skýr stefna félagsins um nauðsynlegt gjaldþol og áhættumörk sett fyrir þá áhættu sem félagið er tilbúið að bera fyrir eigin reikning. Þar eru ákvörðuð áhættumörk fyrir fimm þessara áhættuflokka ásamt fleiri mælingum tengdri áhættu. Í ársfjórðungslegum áhættuskýrslum fylgist stjórn félagsins með áhættutöku þess og getur brugðist við ef áhætta er komin framúr áhættuvilja stjórnar.
Fjárhagsstefna TM skilgreinir síðan nauðsynleg gæði og magn gjaldþolsliða og inniheldur arðgreiðslu- og endurkaupastefnu félagsins og lausafjárstefnu. Gjaldþolsstýring, fjárhagslegur styrkur og traust eignasafn eru grunnforsendur þess að TM geti tekið við og borið áhættu viðskiptavina félagsins. Félagið vill halda nauðsynlegu eigin fé og gjaldþoli til að teljast traust og jafnframt skila eigendum sínum stöðugum og góðum arði til langs tíma. Félagið er með matseinkunnina B++ hjá A.M. Best.
Mikil framþróun hefur orðið í eiginfjár- og gjaldþolsstýringu með skilgreiningu áhættuvilja félagsins. Stýra þarf gjaldþoli félagsins í samræmi við þá áhættu sem rekstrinum og stefnu félagsins fylgir. Þar gegna lykilhlutverki kröfur nýrra laga um vátryggingastarfsemi (Solvency II) og markmið félagsins um að halda matseinkunn í fjárfestingaflokki. Tekist hefur að ná góðum tökum á verkefninu og hefur félagið sett sér skýr markmið með vikmörkum um hve mikið gjaldþol félagið þarf.
Félagið hefur sett sér markmið um gjaldþolshlutfall upp á 1,5 með vikmörk frá 1,4 til 1,7. Fari gjaldþolshlutfallið út fyrir mörkin kallar það á viðbrögð stjórnar og starfsmanna. Raunstaða gjaldþols eftir að búið er að taka tilllit til arðgreiðslutillögu er 12.800 milljón króna. Gjaldþolskrafan er 8.522 milljónir króna og gjaldþolshlutfallið því 1,50.
Gjaldþolshlutfall
Gjaldþol og gjaldþolskröfur
Gjaldþolskrafa
Gjaldþolskrafan í Solvency II er áhættumiðuð og mæld með staðalreglu (e. Standard formula) sem er ein aðferð til að mæla alla helstu áhættuþætti vátryggingafélaga og mynda þannig gjaldþolskröfu félagsins.
Uppbygging gjaldþolskröfu 31.12.2016
Eigið áhættu- og gjaldþolsmat
Einu sinni á ári, hið minnsta, framkvæmir TM svokallað Eigið áhættu og gjaldþolsmat sem í daglegu tali er nefnt ORSA (e. Own Risk and Solvency Assessment). ORSA-matið er hliðstætt ICAAP-mati sem bankar fara í gegnum árlega. Lagt er mat á alla áhættuþætti félagsins, líka þá sem ekki eru metnir í staðalreglu.
Þá er félögum ætlað að nota sínar eigin aðferðir til að meta áhættur og þær niðurstöður bornar saman við niðurstöður staðalreglu. Staðalregla byggir á ákveðnum forsendum og því ber vátryggingafélögum einnig að leggja mat á hvort þær forsendur passi við raunáhættu og aðstæður þess.
Ekki er nóg að sýna fram á góða gjaldþolsstöðu heldur á ORSA-matið líka að innihalda framtíðaráætlun til 3–5 ára. Við gerð áætlunarinnar er horft til gjaldþols og áhættusniðs félagsins og tekið tillit til áætlaðra arðgreiðslna. Niðurstöður ORSA eiga að tryggja að yfir áætlunartímabilið sé gott jafnvægi á milli stefnu félagsins í áhættutöku og því gjaldþoli sem nauðsynlegt er til að styðja stefnuna.